DISCUSSIE OVER TRANSGENDERS LAAIT OP NA REGENBOOGTRUI VOOR TRANSVROUW
‘Sport moet af van m/v’
Rachel McKinnon kroonde zich tot wereldkampioene sprint op de wielerbaan. Ze werd geboren als man. ‘En dat geeft haar een fysiek voordeel.’
VAN ONZE REDACTEURS JAN-PIETER DE VLIEGHER MARTHE SAELENS
BRUSSELMet 57,3 kilometer per uur snelde Rachel McKinnon uit Canada afgelopen zaterdag naar de wereldtitel sprint op de Masters-baankampioenschappen in Los Angeles. De Masters zijn een competitie voor niet-professionele atleten van minstens 35 jaar, maar gelden wel als officieel UCI-event, met dezelfde reglementen als op het ‘echte’ WK.
McKinnon gaf op Twitter meteen zelf commentaar op haar wereldtitel. ‘Ik ben de eerste transvrouw ooit die een individuele wereldtitel wint. Ik zal massaal veel media-aandacht krijgen. Positief en supernegatief.’ Een juiste inschatting, zo bleek. De concurrentes van McKinnon gingen fel in discussie op Twitter. ‘Het is absoluut niet eerlijk’, zei de Amerikaanse Jennifer Wagner, die het brons pakte. De Nederlandse Carolien van Herrikhuyzen, die zilver won, sprong dan weer in de bres voor de nieuwe wereldkampioene: ‘Totaal niet akkoord. Niemand is transgender om mensen medailles af te nemen. Het was een eerlijk race, volgens de regels van de UCI.’
Onder testosteron-limiet
Benen van een sportman. Of van een sportvrouw? iStock
De reglementen van de UCI zijn die van het IOC: mannen die vrouw worden, moeten bij hun federatie officieel verklaren dat ze van geslacht veranderd zijn. Transvrouwen moeten ook aantonen dat hun testosteronniveau in de twaalf maanden voor competitie niet hoger was dan 10 nanomol per liter. ‘Normale’ vrouwen hebben waarden tussen 0,5 en 2,5, mannen tussen de 12 en de 30. Wereldkampioene McKinnon zat ruim onder die opgelegde limiet.
‘Toch heeft ze wel degelijk een fysiek voordeel’, zegt professor Guy T’Sjoen (UZ Gent). ‘Als transgender-topsporter mag je na een jaar hormoonbehandeling meedoen in de categorie van het nieuwe geslacht. Dat is de termijn die de Internationale Atletiekfederatie en het Interfederaal Olympisch Comité hanteren. Maar sommige zaken veranderen niet na een jaar behandeling.’
Wim Derave, inspanningsfysioloog aan de UGent, deelt die mening: ‘Je kunt McKinnon zien als een vrouwelijke atlete die zich jaren met testosteron heeft gedopeerd. Het meest evidente voordeel is lichaamslengte. Testosteron heeft als resultaat dat jongens in de puberteit langer doorgroeien dan meisjes. Dat is een blijvend effect. Een eventuele hormoonbehandeling na een transitie gaat je natuurlijk niet kleiner maken. En ook qua spierontwikkeling is er een blijvend effect.’
Derave besluit: ‘Het geeft je als vrouwelijke atlete een competitief voordeel om als man geboren te zijn, maar de vraag is wat je daarmee doet. Het is een van de wetten van de topsport: athletes are not born equal.’
Categorieën volgens hormonen
Volgens professor T’Sjoen moet de sportwereld zich dringend bezinnen over hoe ze de competities organiseren. Sportcategorieën moeten niet gevormd worden volgens geslacht, wel volgens de hormonenspiegel. ‘Sinds 1 januari 2018 is het mogelijk om op basis van je eigen verklaring juridisch van geslacht te veranderen. Er is geen medische interventie, psychologische begeleiding of hormonale behandeling meer nodig. Mensen die juridisch man of vrouw zijn, kunnen daardoor anatomisch helemaal anders zijn. Geslacht is niet meer betrouwbaar als criterium. Categorieën op basis van hormonen zijn veel nuttiger.’ Derave ziet dat anders: ‘Maatschappelijk kunnen “man” en “vrouw” de uitersten van een continuüm zijn, maar in de sport zal je de geslachten altijd moeten afbakenen.’
Professor T’Sjoen roept vooral op om transvrouwen als McKinnon te ondersteunen. ‘Ze hebben meestal geen gemakkelijk parcours achter de rug. Transgenders zijn vaak zo getraumatiseerd door sociale exclusie en discriminatie dat ze de moed verliezen om sociaal en sportief te zijn. Rachel McKinnon is voor ons een rolmodel.’
